Ondernemen in onzekere tijden

Over hoe archetypen je (kunnen) ondersteunen in je ondernemerschap

“Veel ondernemers om mij heen maken onzekere tijden door. Afspraken met (potentiële) klanten vallen uit, opdrachten worden teruggetrokken. De tweede coronagolf is een feit en iedereen schakelt weer een tandje terug. Agenda’s zien er net zoals in maart en april plotseling weer angstvallig leeg uit…“

Ondernemen betekent voor mij vrijheid. De vrijheid om mijn klanten datgene te bieden, waar ik in geloof en waar zij behoefte aan hebben. Het is betekenisvol bezig zijn, echt van toegevoegde waarde zijn voor mijn klanten, het verschil maken…

Maar het betekent in tijden van crisis ook onzekerheid en daarmee dealen. Covid19 beïnvloedt de prognoses voor 2020. Prognoses die toch al bijgesteld waren na de eerste golf….

Omgaan met een crisis

Hoe ondernemers reageren op een crisis is heel verschillend. De één is heel creatief en schakelt schijnbaar moeiteloos over op een andere vorm van zijn product of dienst. Bij de ander wisselen wanhoop en paniek elkaar af. Met als resultaat een verlammende onzekerheid over eigen kennis en kunde, over de next step en daarmee over de toekomst.

Voor hen schrijf ik deze blog. Voor al die ondernemers die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Als je juist in tijden van crisis namelijk de kracht van je eigen innerlijke archetypen kunt aanspreken, geeft dat het zelfvertrouwen en de daadkracht die je juist nu als ondernemer goed kan gebruiken.

Want dat de economie er niet al te rooskleurig voor staat, dat hebben we niet in de hand. Hoe we er mee omgaan wel. Ondernemen doe je nooit alleen. Je hebt altijd je innerlijke netwerk aan archetypen die mee doen. Hoe bewuster je je bent van hun invloed op jou en jouw ondernemerschap hoe meer jij als CEO de richting van jouw bedrijf kan bepalen. Ook in moeilijke tijden, zoals nu.

Ondernemen doe je nooit alleen: je innerlijke netwerk doet mee…

Je onderneemt nooit alleen. Natuurlijk kan je altijd terugvallen op het netwerk van collega’s, ondernemers, vrienden of familie om je heen. Maar daarnaast heb je ook van binnen een netwerk van ‘innerlijke ikken, die jou kunnen steunen in moeilijke tijden… of die jou juist belemmeren. Jung noemde deze innerlijke oerkarakters: de archetypen.

Je innerlijke criticus is wellicht de bekendste. Iedere ondernemer herkent hem (of haar ?) vast wel… Als het allemaal even niet helemaal lekker loopt, lijkt het wel of die innerlijke kritische stem steeds harder schreeuwt van binnen: “Je bent niet goed genoeg! Je redt het nooit!” Of woorden van gelijke strekking. Het kan je enorm onzeker maken, verlammen, alsof je muurvast zit in de modder en niet meer vooruit te branden bent.

Maar de criticus of saboteur is niet het enige archetype. Er zijn er ontelbaar veel meer. Ieder mens heeft alle archetypen in zich. Onbewust kennen we ze allemaal. Het zijn de stemmen van onze intuïtie, de lenzen waarmee we naar onszelf en naar de wereld om ons heen kijken. Gelukkig zijn ze niet allemaal tegelijk dominant in ons leven aanwezig, anders zou ons gedrag nogal onvoorspelbaar worden.

Je innerlijke boardroom

Zie jezelf als een grote onderneming met honderden, misschien wel duizenden innerlijke werknemers, die we ‘archetypen’ noemen. Jij bent de CEO van deze onderneming. Jij bent dus eindverantwoordelijk voor de beslissingen die genomen worden en de dingen die uiteindelijk concreet gedaan worden.

Een CEO van een zeer grote onderneming weet ook niet precies wat iedere individuele werknemer binnen zijn organisatie precies doet. Dat geldt voor jou en je innerlijke archetypen ook. Maar als jij je als CEO meer verdiept in je innerlijke ‘archetypische werknemers’, dan snap je veel beter welke koers jouw onderneming vaart. Je kan dan ook bewuster bepalen hoe je reageert op bepaalde situaties. Je snapt veel beter waarom in jouw leven een geweldig idee soms totaal niet uit de verf komt, of waarom in een andere situatie het allemaal heerlijk vlekkeloos verloopt.

Jouw innerlijke archetypische werknemers zijn altijd actief, zonder dat je dat zelf door hebt. Ze zijn een vast onderdeel van jouw levensverhaal, ook als ondernemer. Hoe jij over jouw bedrijf praat bij klanten, de beslissingen die jij neemt, de plannen die jij maakt voor de toekomst van jouw bedrijf: al die verschillende ‘bedrijfsverhalen’ worden inhoudelijk gevoed door jouw innerlijke archetypische werknemers. Jij hebt ze -meestal onbewust- als CEO zelf uitgenodigd om plaats te nemen in jouw innerlijke boardroom.

Neutrale toegewijde werknemers

Archetypen staan voor zowel de goede als slechte eigenschappen van karaktertypen, die in bepaalde situaties de boventoon voeren. Als jij in een bepaalde situatie benadeeld wordt, dan is de kans groot dat jouw innerlijke krijger of jouw innerlijke slachtoffer zichtbaar worden in jouw gedrag. Waarschijnlijk zal je vanuit de schaduwkant van hun karakters reageren: je wordt boos en ‘slaat’ terug als je de krijger ‘aan het woord laat’. Je trekt je terug en voelt je heel zielig als je het slachtoffer in jou in je boardroom toelaat.

Maar zowel de krijger als het slachtoffer in jou hebben ook een positieve kant. De krijger in jou maakt dat jij durft te gaan staan, waar jij voor staat en waar jij in gelooft. De positieve kant van het slachtoffer in jou waarschuwt je als je de kans loopt om slachtoffer te worden doordat je onbezonnen, of ondoordacht ergens instapt.

Als je de positieve en negatieve kenmerken van de archetypes (her)kent, zal je hun gedrag bij jezelf of bij anderen eerder herkennen. Hierdoor kan je een bewustere keuze maken om iets wel of juist niet te doen. Kennismaken met je complete boardroom aan innerlijke neutrale adviseurs maakt je een evenwichtiger mens en daarmee ook een evenwichtiger ondernemer.

Groei zelf en met je bedrijf door je innerlijke boardroom

Er zijn verschillende oefeningen om te ontdekken wie er in jouw innerlijke boardroom actief zijn. Een hele simpele is om een vel papier te pakken. Het liefst A3-formaat. Denk aan je bedrijf en schrijf alles op wat er aan hele en halve zinnen, losse woorden of beelden door je hoofd schiet. Dit klinkt misschien heel raar. Maar als je bewust luistert naar wat je ‘innerlijke ikken’ allemaal te vertellen hebben, kom je veel over jezelf als ondernemer te weten.

Je zal verbaasd zijn hoeveel innerlijke wijsheid je hebt.

Clusteren

Als je vel vol is, pak je verschillende kleuren stiften en cluster je de woorden en zinnen die voor je gevoel bij elkaar horen. Alle grappen geef je eenzelfde kleur. De onzekere opmerkingen, de krachtige zinnen vol zelfvertrouwen, de briljante ideeën, allemaal geef je ze een kleur, waardoor je uiteindelijk in één oogopslag ziet wat bij elkaar hoort.

Vervolgens geef je ieder cluster een naam, die jij erbij vindt passen. Dit kan een personage zijn. Bijvoorbeeld ‘de creatieveling’ voor het cluster met alle goede ideeën, of ‘de clown’ voor het cluster grappen over jouw bedrijf. Maar het kan ook een plaats (de grot), of een ding (het hart) dat jij bij het cluster vindt passen.
Welke naam jij aan je eigen archetype geeft, is aan jou. Het zijn jouw eigen innerlijke werknemers.

Bewustwording

Kijk nu naar je vel vol innerlijke werknemers. Welk archetype schreeuwt het hardst. Wie heeft het meeste over jouw bedrijf gezegd? Helpt hij of zij jou met zijn opmerkingen, of juist niet? Zie je ook archetypen waar je graag wat meer naar zou willen luisteren, omdat ze dingen zeggen die jou steunen in je ondernemerschap?

Bewustwording dat je innerlijke werknemers actief zijn, is een eerste stap. Deze oefening helpt daar goed bij.  Op deze manier bouw je er een band mee op. Door ze een naam te geven, die jij bij jouw archetypen vindt passen, maak je ze concreet en vorm je je er ook een beeld bij. Door ze  aandacht te geven, groeit hun invloed op jouw ondernemerschap.  En alles wat je aandacht geeft, groeit….

Wordt vervolgd….

PS Enkele illustraties van archetypen bij dit artikel komen uit ‘Het verhaal van de held’, een prachtige set coachingskaarten gemaakt door Sheila van de Sande & Vincent van Reusel. Uitgegeven bij uitgeverij Thema.