Over de verstikkende macht van de niet-gevoerde gesprekken in organisaties…

Herken je dat? Je bent samen met iemand… bv een familielid, een collega, je leidinggevende, of juist je medewerker…. En je zou graag iets willen zeggen, iets bespreekbaar willen maken, iets dat belangrijk is voor jou, iets dat je dwars zit…. Dit kan groot of klein zijn, dat maakt niet uit… Maar om de één of andere reden ga je het gesprek met hem of haar niet aan. Of als je het onderwerp al wel bespreekbaar maakt, dan lukt het gesprek van geen kanten. Je vindt de juiste woorden niet of ze worden door de ander verkeerd begrepen. Er ontstaat spanning, waardoor de miscommunicatie en het onbegrip alleen maar toeneemt. En uiteindelijk laat je het er maar bij zitten….

Het onderwerp dat voor jou belangrijk was – en waarschijnlijk ook nog steeds is- wordt niet besproken…

Verschillende tv-programma’s spinnen er garen bij: de onuitgesproken en dus niet-gevoerde gesprekken tussen mensen, waardoor er spanning en soms zelfs jarenlange verwijdering ontstaat.

Maar ook binnen organisaties worden veel gesprekken niet gevoerd, die voor een goede gang van zaken binnen de organisatie, eigenlijk wel gevoerd zouden moeten worden. Werknemers, die niet hardop zeggen wat ze daadwerkelijk vinden van het voorstel van de directie, of -misschien nog wel erger- werknemers, die ja-zeggen en in praktijk gewoon nee-doen…

De macht van de luisteraar

Lang heb ik zelf na dergelijke ‘mislukte’ gesprekken gedacht, dat het aan mij lag. Ik had het gesprek toch niet goed genoeg voorbereid. Het was niet het juiste moment, dat ik het ter sprake had gebracht. Mijn ‘tone of voice’ was niet goed geweest. Enfin…. Ik had allerlei redenen, die ik de volgende keer anders zou kunnen doen.

Totdat ik de macht van de luisteraar ontdekte….

Als Vertelvrouwe  vertel ik regelmatig verhalen en geef ik presentaties. Mensen komen dan vrijwillig naar mij toe en zijn dus eigenlijk automatisch bereid om naar mijn verhaal te luisteren. Dit klinkt als een open deur, maar om de link naar ‘het voeren van het juiste gesprek’ te kunnen leggen, is het wel van belang om je dat te realiseren.

Voor het vertellen van een verhaal is de interactie met je publiek van groot belang. Deze interactie is niet in woorden te vangen, maar gaat –zeker bij grote groepen- over de energie tussen verteller en luisteraars. Een verhaal en de kracht ervan bestaat dus bij de gratie van de luisteraar én diens mate van luisteren.

Eén op één gesprekken
Voor één op één gesprekken geldt de driehoek van ‘de kracht van een verhaal’ eigenlijk ook. Natuurlijk moet je een gesprek, zeker als je een lastig onderwerp bespreekbaar wilt maken, goed voorbereiden. De inhoud van je verhaal moet goed zijn. Je timing waarop je het bespreekbaar maakt, is uiteraard ook cruciaal voor het succes. Tot zover geen nieuws, vermoed ik.

Maar ben je je tijdens een gesprek altijd bewust van de interactie tussen jou in de rol van verteller (spreker) en de ander in de rol van luisteraar? Sta je open voor de non-verbale communicatie die plaatsvindt tussen jullie? Wat doet dat met jou als spreker? Ben je onzeker, kom je daarom niet uit je woorden? Wil jouw luisteraar wel echt naar je luisteren, of zegt hij dat alleen maar en straalt hij non-verbaal iets anders uit? Staat hij echt open voor je boodschap? Alle non-verbale signalen tussen jullie doen wat met jou en met de kracht jouw verhaal.

Een luisteraar, die –om wat voor reden dan ook- niet openstaat voor het gesprek dat jij wil voeren, straalt een non-verbale kracht uit, die hij op jou projecteert. Wees je er tijdens een gesprek van bewust dat dat altijd wat met jou doet, of je nu wil of niet. Je valt stil. Je gaat het gesprek überhaupt niet aan. Je gaat stotteren, waardoor de inhoud ook niet meer klopt etc. Kortom: het juiste gesprek wordt niet gevoerd.

Er gaat in organisaties veel potentie en kracht –en dus ook geld en omzet (!) – verloren door deze “niet-gevoerde juiste gesprekken”.

De kracht van het wel-gevoerde gesprek

Waarom ‘luisteraars’ niet luisteren, is een ander verhaal, waar ik in een volgende blog bij stil zal staan. Nu wil ik inzoomen op de kracht van het gesprek dat wel gevoerd wordt.

Als ik een verhaal vertel aan mijn publiek ontstaat er een gezamenlijke wereld, waarin wij voor de duur van het verhaal samen zijn. Door het vertellen van een verhaal draag ik verbaal en non-verbaal kennis over. De luisteraars nemen die kennis over 

en voegen daar direct hun eigen inzichten, ideeën en beelden aan toe. Juist de combinatie van die twee werelden, die van mij als verteller en die van de ander als luisteraar, vormen samen die nieuwe speciale wereld, waarin ‘iets’ kan ontstaan. In het geval van een verhaal kan dit bijvoorbeeld ontspanning, inspiratie, ambitie, enzovoort zijn.

Tijdens een gesprek dat in een organisatie wel gevoerd wordt, gebeurt hetzelfde. De kennis, ervaring, verlangens en beelden van de spreker worden gecombineerd met de kennis, ervaring, verlangens en beelden van de luisteraar. Als de stilte van de niet-gevoerde gesprekken in een organisatie dus doorbroken wordt doordat mensen het juiste gesprek met elkaar wel gaan voeren, ontstaat er een andere wereld binnen deze organisatie. Een wereld van potentie en kracht.

Als we in organisaties onze ideeën, meningen, gevoelens en verlangens daadwerkelijk met elkaar delen, worden we als organisatie zichtbaar, toegankelijk en dus echt beschikbaar voor elkaar en in het verlengde daarvan voor onze klanten voor wie we het uiteindelijk toch allemaal doen.

Hoe voer je dan het juiste gesprek?

Met ‘het juiste gesprek’ voeren, bedoel ik, zeggen wat je echt wilt zeggen, je verlangen uitspreken, datgene delen dat voor jouw gevoel van belang is om gedeeld te worden. Zowel de spreker als de luisteraar hebben in dit proces een verantwoordelijkheid om het gesprek tot een succes te maken:

1. Spreker, doorbreek de macht van de stilte!
   Zolang jij je mond houdt, zal er nooit wat veranderen binnen jouw organisatie en ben jij net zo goed ‘schuldig’ aan de zaken, die in jouw ogen verandering behoeven.
2. Spreker, wees je bewust van de kracht van een verhaal.
   Maak wel een onderscheid tussen ‘gewoon alles er maar uitflappen’ en een krachtig verhaal (zie afbeelding). Denk in je voorbereiding op het gesprek na over de inhoud van je verhaal. Bedenk hoe je de boodschap die je wilt vertellen, afbakent. In een goed verhaal is er samenhang tussen wat was, wat is en wat zou kunnen zijn.
3. Luisteraar, wees je bewust van je macht!
   De spreker stelt zich door het gesprek aan te gaan, per definitie kwetsbaar op. Hoe lastiger het onderwerp dat aangekaart wordt, hoe kwetsbaarder de spreker zich zal voelen. Als je in de rol van luisteraar zit, wees je hier dan altijd van bewust. De spreker is al een drempel overgegaan om te beginnen met spreken, maak de overige barrières niet nog groter voor hem. Wees je bewust van de non-verbale signalen die je uitzendt. Hier zit geen goed of fout in, maar wees je ervan bewust. Als je merkt dat je gevoelens je belemmeren om echt te luisteren, benoem ze dan: “Sorry, ik ben wat geïrriteerd. Ik zit nog met mijn gedachten ergens anders. Ik was net met een ingewikkelde notitie bezig. Kan je herhalen wat je zei…”
   Je laat als luisteraar dan in elk geval aan de spreker merken dat je weliswaar niet open stond voor zijn verhaal, maar dat hij zich dat ook niet direct persoonlijk hoeft aan te trekken.
4. Denk beiden aan de kracht van metaforen!
   Als je beiden merkt, dat het gesprek nog niet wil lukken, zoek dan naar een fictief voorbeeld, dat wellicht het een en ander kan verduidelijken. We luisteren nu eenmaal anders naar een fantasie fictief verhaal, dan naar een werkelijk verhaal. Maak daar in je gesprek gebruik van om elkaar te vinden in de nieuwe wereld, die tussen jullie aan het ontstaan is. Metaforen zullen de spanning tussen het bestaande en dat wat mogelijk is, verduidelijken, zonder dat we ons verliezen in de complexiteit van de werkelijkheid.

Ik wens sprekers en luisteraars veel kracht en wijsheid toe tijdens jullie gesprekken. Hopelijk helpt dit verhaal jullie een eind op weg.

Frédérique te Dorsthorst – de Muij
Vertelvrouwe, mei 2017